สำนักข่าวนิกเคอิของญี่ปุ่นรายงานว่า ไทยรับมือสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนา 2019 ได้ดีจนได้รับคำชมจากทั้งในและนอกประเทศ สามารถหยุดยั้งการแพร่ระบาดที่มีคนคาดการณ์ว่าอาจทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก แต่รัฐบาลกำลังถูกวิพากษ์วิจารณ์มากขึ้นว่า การต่อสู้กับไวรัสด้วยสไตล์อำนาจนิยมถูกนำมาปราบปรามผู้เห็นต่าง

พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ประสบความสำเร็จในการใช้พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน (พ.ร.ก.ฉุกเฉิน) ออกมาตรการควบคุมการรวมตัวของประชาชน จนไทยไม่มีผู้ติดเชื้อรายใหม่ภายในประเทศมามากกว่า 1 เดือนแล้ว และคนมักสวมหน้ากากในที่สาธารณะ รวมถึงใช้ชีวิตเกือบปกติแล้ว แต่ พล.อ.ประยุทธ์ยังต้องการต่อ พ.ร.ก.ฉุกเฉินที่กำลังจะหมดอายุในวันที่ 30 มิ.ย.นี้ โดยคาดว่า จะขยายเวลาการใช้ พ.ร.ก.ฉุกเฉินไปถึงวันที่ 31 ก.ค. 

พ.ร.ก.ฉุกเฉินเริ่มใช้เมื่อวันที่ 26 มี.ค. และมีการต่ออายุมาแล้ว 1 ครั้ง และกำลังจะต่ออีกครั้งในวันที่ 30 มิ.ย. โดย พ.ร.ก.ฉุกเฉินจะลดบทบาทของคณะรัฐมนตรี แต่ทำให้ พล.อ.ประยุทธ์ มีอำนาจมากขึ้น และบริหารประเทศโดยมีศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 คอยให้คำปรึกษา ซึ่งศูนย์นี้ประกอบด้วยข้าราชการด้านสาธารณสุขและทหาร

นักวิเคราะห์มองว่า ศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ได้กลายมาเป็นรัฐบาลโดยพฤตินัยในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา ทำให้เกิดความกังวลว่า การบริหารประเทศช่วงนี้คล้ายกับช่วงรัฐบาลจากการรัฐประหารปี 2557 ที่เป็น “การปกครองโดยบุคคลเดียว” ของ พล.อ.ประยุทธ์

สำนักข่าวนิกเคอิระบุว่า พ.ร.ก.ฉุกเฉินช่วยลดพื้นที่ทางการเมืองและรวมศูนย์การบริหารของรัฐบาล โดยแหล่งข่าวใกล้ชิด พล.อ.ประยุทธ์กล่าวว่า พ.ร.ก.ฉุกเฉินมีส่วนสำคัญมากในการควบคุมการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ที่ผ่านมา พ.ร.ก.ฉุกเฉินยุติความสับสนและทิศทางข้อมูลที่แตกต่างกัน

ตัวเลขผู้ติดเชื้อในไทยก็สะท้อนความสำเร็จในการควบคุมสถานการณ์แพร่ระบาดรอบแรกด้วย พ.ร.ก.ฉุกเฉิน โดยมียอดผู้ติดเชื้อ 3,158 คน เสียชีวิต 58 ราย โดยตัวเลขผู้ติดเชื้อต่ำกว่าที่คาดไว้ในเดือน มี.ค.มาก และนับตั้งแต่เดือนมิ.ย.ก็ค่อยๆ ผ่อนคลายมาตรการต่างๆ จนจะเข้าสู่เฟส 5 ในวันที่ 1 ก.ค.นี้ ซึ่งจะเปิดทางให้พื้นที่สีแดงและร้านอาบอบนวดต่างๆ กลับมาเปิดได้อีกครั้ง

ช่วงเดือน มี.ค. มีการคาดการณ์ว่าจะมีคนติดเชื้อมากกว่า 350,000 คนภายในกลางเดือน เม.ย. แต่เมื่อมีการใช้พ.ร.ก.ฉุกเฉิน ตัวเลขผู้ติดเชื้อก็ลดลง แต่ภายในเดือน เม.ย. สำนักงานอัยการเปิดเผยว่า มีคนถูกตั้งข้อหาฝ่าฝืนพ.ร.ก.ฉุกเฉินมากกว่า 17,200 คน และอีกเกือบ 9,000 คนถูกตั้งข้อหานี้ในช่วงครึ่งเดือนแรกของเดือน พ.ค.

กลุ่มนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชนได้เก็บข้อมูลว่า ช่วง 3 เดือนที่มีการใช้ พ.ร.ก.ฉุกเฉินทมีการตั้งข้อหาฝ่าฝืนพ.ร.ก.ฉุกเฉินไปแล้วมากกว่า 26,000 คดี ทำให้ศาลต้องรับดำเนินคดีจำนวนมาก หลายคนที่ถูกจับเป็นคนกรีดยาง ชาวประมงที่ฝ่าเคอร์ฟิวไปทำงาน คนในชุมชนที่ประท้วงเรื่องสิ่งแวดล้อมจากโครงการที่มาสร้างใกล้หมู่บ้านของพวกเขา หรือแม้แต่คนที่ไปแจกอาหารและเงินให้คนที่ได้รับผลกระทบทางเศรษฐกิจจากโควิด-19 เพราะไม่ได้รับอนุญาตการตำรวจ 

แหล่งข่าวด้านข่าวกรองระบุว่า เคอร์ฟิวไม่ได้มีผลต่อการแพร่ระบาดของโควิด-19 นัก แต่ถูกนำมาใช้หยุดยั้งการประท้วงจากคนที่ไม่พอใจกับมาตรการปิดเมืองและคนที่ตกงาน ไม่ให้เข้า กทม.ไปประท้วงตามสถานที่สาธารณะต่างๆ เช่น หน้ากระทรวงพาณิชย์

นอกจากนี้ ส รัตนมณี พลกล้า ทนายความด้านสิทธิมนุษยชนกล่าวว่า ตำรวจและเจ้าหน้าที่ความมั่นคงนำ พ.ร.ก.ฉุกเฉินไปใช้กับเรื่องการเมือง นักศึกษาและนักกิจกรรมทางการเมืองที่ประท้วงต่อต้านรัฐบาล และผู้จัดงานรำลึกเหตุการณ์ทางการเมือง อย่างงานรำลึก 10 ปีการสลายการชุมนุมเมื่อกลางเดือน พ.ค.ที่ทำให้มีผู้เสียชีวิตไปเกือบ 100 ราย โดยตำรวจตั้งข้อหาว่าผู้ประท้วงฝ่าฝืนมาตรการเว้นระยะทางสังคม

ฮิวแมนไรท์วอทช์ (HRW) องค์กรด้านสิทธิมนุษยชนสากล วิจารณ์ว่า การใช้ พ.ร.ก.ฉุกเฉินปราบปรามเสรีภาพในการแสดงออก เจ้าหน้าที่ยับยั้งการวิจารณ์เกี่ยวกับการรับมือโรคระบาดจากสื่อ เจ้าหน้าที่สาธารณสุขและประชาชนทั่วไป ด้วย พ.ร.ก.ฉุกเฉินและ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ 

สถานการณ์ในปัจจุบันคล้ายกับช่วงหลังการรัฐประหารปี 2557 ที่ พล.อ.ประยุทธ์ใช้กฎอัยการศึก และต่อมาก็ใช้มาตรา 44 ในรัฐธรรมนูญชั่วคราวในการกุมอำนาจจนถึงการเลือกตั้ง มี.ค. 2562

สุณัย ผาสุข ที่ปรึกษาฮิวแมนไรท์วอทช์ประจำประเทศไทยกล่าวว่า ไม่มีการควบคุมดูแลการกระทำของพล.อ.ประยุทธ์ และคณะรัฐมนตรี ที่ทำตามคำสั่งของนายกรัฐมนตรีภายใต้ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน ไทยเริ่มดูเหมือนการปกครองโดยคณะรัฐประหารแฝง ทำให้ พล.อ.ประยุทธ์อยู่ในอำนาจได้อย่างมั่นคงต่อเนื่อง เพราะ พ.ร.ก.ฉุกเฉินนี้ปกป้องเขาจากการถูกท้าทาย

สำนักข่าวนิกเคอิระบุว่า วงวิชาการได้เรียกกลเม็ดของ พล.อ.ประยุทธ์ว่าเป็น “รัฐประหารทางการแพทย์”