นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ลงพื้นที่ติดตามการปฏิบัติงานลอกท่อระบายน้ำของสำนักการระบายน้ำ กรุงเทพมหานคร (ใช้รถดูดเลนและแรงงาน) ตามยุทธการเชิงรุก “ยุทธการปราบไขมันอุดตันป้องกันน้ำท่วม” เมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2568 โดยมีผู้บริหารกรุงเทพมหานคร ผู้บริหารสำนักการระบายน้ำ ผู้บริหารเขตธนบุรี ร่วมลงพื้นที่ ณ ถนนรัชดาภิเษก บริเวณหน้าตลาดพลู

ผู้ว่าฯ ชัชชาติ กล่าวว่า เรื่องการเตรียมตัวรับมือน้ำท่วมเป็นเรื่องที่ กทม. ทำตลอดทั้งปีอยู่แล้วไม่ได้ทำเฉพาะช่วงเข้าหน้าฝน เรื่องหลักของเราคือการลอกท่อระบายน้ำที่เป็นเส้นเลือดฝอย และเส้นเลือดใหญ่คือการทำความสะอาดอุโมงค์ระบายน้ำก็ทำตลอด โดยท่อระบายน้ำใน กทม. มีประมาณ 6,900 กม. หมุนเวียนลอกท่อกันไป ซึ่งใน 1 ปีมีแผนดำเนินการประมาณ 3,900 – 4,000 กม. ความถี่ดำเนินการตามความเหมาะสม เช่น จุดที่ไกลเมืองมีขยะไม่มากประมาณ 1 ปี เว้น 2 ปี แต่ส่วนใหญ่แล้วจะล้างทำความสะอาดทุก 6 เดือน เช่น บริเวณตลาด โดยแผนปี 2568 ปัจจุบันดำเนินการไปแล้วราว 50% และภายใน 3 เดือนจากนี้ หรือพฤษภาคม 2568 น่าจะแล้วเสร็จ 100% พร้อมรับมือฝนปีนี้

สำหรับปัญหาที่เจอคือ บางจุดที่ลอกแล้วเพียงไม่นานท่อก็ตันอีก เป็นผลจากการปล่อยไขมันจากร้านอาหาร ซึ่งไขมันเหล่านี้จะจับตัวเป็นก้อนไปขวางทางน้ำ ตามกฎหมายแล้วร้านอาหารต้องมีบ่อดักไขมันจากน้ำก่อนทิ้ง กทม. มีร้านอาหารที่ขออนุญาตเปิดประมาณ 2 หมื่นร้าน จึงเกิดมาตรการ “ยุทธการปราบไขมันอุดตันป้องกันน้ำท่วม” โดยได้กำชับหน่วยงานในช่วง 3 เดือนนี้ ให้ลงตรวจว่ามีร้านใดบ้างที่ทิ้งน้ำโดยไม่ผ่านบ่อดักไขมัน หากไม่ทำตามจะแจ้งให้ปรับปรุง หากไม่ปรับปรุงก็จะดำเนินการตามมาตรการอย่างเด็ดขาด โดยมีโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 50,000 บาท สำหรับศูนย์อาหารต่าง ๆ หากทำอย่างถูกต้อง กทม. เองมีเจ้าหน้าที่มารับไขมันไปกำจัดให้ ทั้งนี้ การดักไขมันจากน้ำก่อนทิ้งเป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยป้องกันน้ำเสียและทำให้การระบายน้ำให้ดีขึ้น โดยหากประชาชนพบเห็นการกำจัดน้ำเสียไม่ถูกต้องสามารถแจ้งผ่าน Traffy Fondue ได้ ทุกเขตก็จะดำเนินการอย่างเคร่งครัดเอาจริง อีกเรื่องที่ทำคู่ขนานกันไปคือกวดขันการทิ้งขยะลงแม่น้ำลำคลอง กทม. มีการลิสต์คลองที่พบการทิ้งขยะประมาณ 23 คลอง ที่ต้องเร่งดำเนินการกับผู้กระทำผิดให้เห็นผลอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งได้สั่งการไปแล้วตั้งแต่ 2 สัปดาห์ก่อน

“ฝากทุกคนช่วยกันเป็นหูเป็นตา อย่าปล่อยให้คนมักง่ายมาเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว กทม. เองเดินหน้าตามมาตรการอย่างเข้มข้น แต่อาจดูไม่ทั่วถึงเพราะปริมาณร้านอาหารมีมาก หากทุกคนร่วมมือกันเชื่อว่าเมืองจะดีขึ้นได้” ผู้ว่าฯ ชัชชาติ กล่าว

ทั้งนี้ ข้อมูลของกองระบบท่อระบายน้ำ สำนักการระบายน้ำ ชี้ว่า กรุงเทพฯ มีความยาวท่อระบายน้ำรวม 6,924 กิโลเมตร (เพิ่มขึ้นจากปี 2567 จำนวน 108 กิโลเมตร โดยการล้างทำความสะอาดท่อระบายน้ำในปีงบประมาณ 2568 มีแผนล้างทำความสะอาดท่อระบายน้ำ ความยาว 3,803.6 กิโลเมตร โดยแบ่งเป็นความรับผิดชอบของสำนักการระบายน้ำ ความยาว 413 กิโลเมตร และสำนักงานเขตทั้ง 50 เขต ความยาว 3,390.6 กิโลเมตร ปัจจุบัน ( 4 มีนาคม 2568) ผลดำเนินการได้ความยาวรวม 1,565.3 กิโลเมตร คิดเป็น 41.15% คาดว่าจะแล้วเสร็จทั้งหมดภายในเดือนพฤษภาคม 2568 เพื่อให้ทันพร้อมรับการระบายน้ำก่อนฤดูฝนจะมาถึง

สำหรับการล้างทำความสะอาดท่อระบายน้ำในกรณีพิเศษช่วงบริเวณหน้าตลาด จากการสำรวจพื้นที่ในกรุงเทพมหานคร มีจำนวนทั้งสิ้น 157 ตลาด กรุงเทพมหานครจึงได้มีแผนในการล้างทำความสะอาดท่อระบายน้ำในทุกๆ 3 เดือน ซึ่งบริเวณหน้าตลาดนั้นเป็นจุดเสี่ยงของการสะสมไขมันในบ่อพักท่อระบายน้ำและเส้นท่อระบายน้ำ ทำให้เกิดปัญหาน้ำท่วมขังในพื้นที่และส่งกลิ่นไม่พึงประสงค์ ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชน ซึ่งสิ่งที่พบในท่อระบายน้ำในพื้นที่กรุงเทพมหานคร โดย สิ่งที่พบเป็นประจำคือไขมันอุดตันในเส้นท่อระบายน้ำและบ่อพักท่อระบายน้ำ โดยพื้นที่ตัวอย่างเช่น ถนนรัชดาภิเษกช่วงตลาดคลองเตย1ถนนรัชดาภิเษกช่วงตลาดพลู, ถนนสังคมสงเคราะห์, และถนนบางบอน 1 เป็นต้น

ทั้งนี้ ตามข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง สถานที่จำหน่ายอาหารและสถานที่สะสมอาหาร พ.ศ.2565 กำหนดให้สถานที่จำหน่ายอาหาร (ร้านอาหาร/เครื่องดื่ม ภัตตาคาร ศูนย์อาหาร) ต้องมีการแยกไขมันไปกำจัดก่อนระบายน้ำทิ้งออกสู่ระบบระบายน้ำ โดยใช้ถังดักไขมันหรือบ่อดักไขมัน หรือการบำบัดด้วยวิธีการอื่น ที่มีประสิทธิภาพไม่ต่ำกว่าการบำบัดด้วยถังดักไขมันหรือบ่อดักไขมัน และน้ำทิ้งต้องได้มาตรฐานตามกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ การติดตั้งบ่อดักไขมัน หากฝ่าฝืนต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 50,0000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ตาม พ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 2535

ในส่วนภารกิจล้างท่อระบายน้ำในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ในปี 2568 แบ่งได้ออกเป็น 3 แบบแผนในการบริหารจัดการล้าง ทำความสะอาดท่อระบายน้ำ ดังนี้

1. ดำเนินการเอง เป้าหมาย 1,138.9 กิโลเมตร (ปัจจุบันผลดำเนินการที่ทำได้คิดเป็น 56.8%)

2. จ้างกรมราชทัณฑ์ เป้าหมาย 2,029.4 กิโลเมตร (ปัจจุบันผลการดำเนินการ ที่ทำได้คิดเป็น 34.7%)

3. จ้างเอกชน เป้าหมาย 635.3 กิโลเมตร (ปัจจุบันผลการดำเนินงานที่ทำได้คิดเป็น 33.7%)

จากการเปรียบเทียบแผน/ผลการล้างทำความสะอาดรายเดือน โดยแผนการดำเนินงานในเดือนมกราคม 2568 ตั้งไว้ที่ 15% เดือนกุมภาพันธ์ ตั้งไว้ที่ 35% เดือนมีนาคม ตั้งไว้ที่ 55% เดือนเมษายน ตั้งไว้ที่ 80% และเดือนพฤษภาคม ตั้งไว้ 100% ปัจจุบันผลการดำเนินการรวมในเดือนมีนาคม 2568 อยู่ที่ 41.15% (ข้อมูลณวันที่ 4 มีนาคม 2568)

สำหรับความถี่ในการล้างทำความสะอาดท่อระบายน้ำ แบ่งเป็น 4 ห้วง ดังนี้

1. ล้างทุก 6 เดือน ในบริเวณชุมชน ที่มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น

2. ล้างทุก 1 ปี ในบริเวณที่มีปริมาณจราจรสูง ความหนาแน่นของพื้นที่ใช้สอยของอาคารมาก

3. ล้าง 1 ปี เว้น 1 ปี ในบริเวณที่มีปริมาณจราจรปานกลาง ความหนาแน่นของพื้นที่ใช้สอยอาคารปานกลาง

4. ล้าง 1 ปี เว้น 2 ปี ในบริเวณที่มีปริมาณจราจรน้อย ความหนาแน่นของพื้นที่ใช้สอยอาคารน้อย