ประวัติศาสตร์
ประวัติศาสตร์ปากว่าง: ไปม็อบเพราะถูกล้างสมอง ถ้าเด็กดีต้องไปล้างจาน?
เข้าใจว่าวลีฮอตที่มีผู้โพสต์ฝากถึงน้องๆ เยาวชนที่กำลังแสดงพลังทางการเมืองว่า "ทุกคนล้วนอยากช่วยประเทศ แต่ไม่มีใครอยากช่วยแม่ล้างจาน" มาจากวลี "ทุกคนอยากช่วยโลก แต่ไม่มีใครอยากช่วยแม่ล้างจาน" (Everybody wants to save the Earth; nobody wants to help Mom do the dishes.) ของ "พี.เจ.โอรอร์ค" (P.J. O'Rourke) นักเสียดสีการเมืองชาวอเมริกัน
ช่วงนี้มีวลีทางการเมืองเกิดขึ้นหลายคำ นอกจากวลีล้างจานข้างบนแล้ว ที่เห็นบ่อยและมักมาจากการเคาะแป้นพิมพ์ของคนที่เรียกตัวเองว่า "ผู้ใหญ่" ก็เช่น เด็กๆ ที่ไปม็อบ "ถูกล้างสมองง่าย" และ "ไม่รู้ประวัติศาสตร์" ซึ่งทั้งหมดล้วนเป็นการ "ปรามาส" ลดทอนคุณค่าคนอื่นด้วยการใช้ "อายุ" มาเป็นเกณฑ์ทั้งสิ้น
เริ่มจากวลี "ทุกคนล้วนอยากช่วยประเทศ แต่ไม่มีใครอยากช่วยแม่ล้างจาน" บอกเป็นนัยว่า หน้าที่ของเด็กคือการ "เป็นเด็กดี" อยู่ในโอวาท ช่วยแม่ทำงานบ้านไปนะลูก เป็นการจำกัดกรอบว่าเด็กๆ ควรมีพื้นที่อยู่แค่นั้น
ส่วนวลี "ถูกล้างสมองง่าย" ที่นิยมใช้สบประสาทเยาวชนที่ไปร่วมม็อบ คล้ายๆ กับจะบอกว่า "เด็กไม่รู้เดียงสา" จึงถูกชักจูงได้ง่าย ต่างจากสำนวนเก่า "อาบน้ำร้อนมาก่อน" ที่หมายถึง "เกิดก่อนจึงมีประสบการณ์มากกว่า" นี่สะท้อนค่านิยมการให้ความสำคัญกับ "วัยวุฒิ" (Seniority) ที่ฝังอยู่ในสังคมไทยมาอย่างยาวนาน
ส่วนวลีสุดท้ายที่บอกว่าเด็กๆ "ไม่รู้ประวัติศาสตร์" อันนี้น่ากลัวมาก เพราะเป็นการตัดสินการเคลื่อนไหวของคนรุ่นใหม่ว่าเป็นเพียง "ความไม่รู้" และมองว่าประวัติศาสตร์ (ที่ตัวเองรู้) "เป็นความจริงนิรันดร์" เป็นของแน่แท้ตายตัว เชื่อโดยไม่ต้องตั้งคำถาม
หากใครเรียนพื้นฐานประวัติศาสตร์มาบ้าง อาจเคยได้ยินคำว่า "วิธีการทางประวัติศาสตร์" (Historical methods) สิ่งแรกที่ต้องทำในวิธีการนี้ก็คือ "การตั้งคำถาม" (Wh-question) จากนั้นจึงรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ ตีความ ประเมินคุณค่าของหลักฐานว่ามีความน่าเชื่อถือหรือไม่
ความหมายของประวัติศาสตร์ที่แท้จริง จึงเป็นสิ่งที่ต้องตั้งคำถามได้ และถกเถียงกันด้วยข้อมูล ซึ่งการเคลื่อนไหวของคนรุ่นใหม่ในตอนนี้นี่แหละ เป็นรูปธรรมของการตั้งคำถามต่อประวัติศาสตร์การเมือง ที่คนไทยถูกฝังหัวให้เชื่อมาอย่างยาวนาน เช่น การรัฐประหารที่ผ่านมาคือความพยายามแก้ไขปัญหาให้ประเทศชาติจริงหรือ? และการเมืองไทยเลวร้ายเพราะนักการเมืองใช่หรือไม่?
เด็กที่รู้จักตั้งคำถาม คงไม่ใช่ฝ่ายที่ควรถูกปรามาสว่า "ล้างสมองง่าย" หรือถูกไล่ให้ไป "ล้างจาน" ผู้ใหญ่ที่ไม่เคยตั้งคำถาม และไม่ยอมให้คนอื่นตั้งคำถามต่างหากที่ต้องส่องกระจกดูตัวเองให้มาก อย่าให้ต้องพูดเลยว่า "ขอบคุณนะที่กล้าจะสอนหนู"
