ผศ. ดร.ธีรพันธ์ อรธรรมรัตน์ นักวิจัยชุดโครงการลดภัยพิบัติจากแผ่นดินไหวในประเทศไทย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) จากคณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เปิดเผยถึงลักษณะของแผ่นดินไหวขนาด 6.4 ที่ความลึก 10 กิโลเมตร บนเกาะลอมบอก ประเทศอินโดนีเซีย ว่าเหตุการณ์ครั้งนี้เป็นแผ่นดินไหวตื้นและเป็นปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดความเสียหายรุนแรงแก่อาคารต่าง ๆ อีกทั้งนับเป็นแผ่นดินไหวที่ใหญ่ที่สุดในช่วง 100 ปีบนเกาะแห่งนี้ 

ทั้งนี้ศูนย์กลางแผ่นดินไหวอยู่ทางตอนเหนือของเกาะลอมบอก ห่างจากภูเขาไฟรินจานีประมาณ 15 กิโลเมตร และห่างจากเมืองมาตารัม ซึ่งเป็นเมืองหลักบนเกาะลอมบอกประมาณ 50 กิโลเมตร จากสถิติแผ่นดินไหวในช่วง 100 ปีที่ผ่านมา บริเวณรอบเกาะดังกล่าวมีแผ่นดินไหวขนาดใหญ่กว่า 6.0 ขึ้นไปเป็นจำนวนมาก แต่ส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดขึ้นบนเกาะลอมบอก จึงไม่มีความเสียหายจากแผ่นดินไหว แต่เนื่องจากเกาะลอมบอกนั้นตั้งอยู่บริเวณแนวมุดตัวของแผ่นเปลือกโลก Flores Thrust จึงมีความเสี่ยงที่จะเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ได้

นักวิจัยระบุว่า ลักษณะของแผ่นดินไหวล่าสุด เกิดจากการดันตัวขึ้นของแผ่นเปลือกโลก ซึ่งเป็นลักษณะเดียวกันกับแผ่นดินไหวที่อาจทำให้เกิดสึนามิ เช่นเดียวกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 แต่ตำแหน่งของแผ่นดินไหวในครั้งนี้มีศูนย์กลางแผ่นดินไหวอยู่บนเกาะมากกว่าในทะเล กอปรกับขนาดแผ่นดินไหวไม่ได้มีขนาดใหญ่มาก จึงไม่ทำให้เกิดสึนามิ โดยแนวมุดตัวของแผ่นเปลือกโลก Flores Thrust เคยทำให้เกิดแผ่นดินไหวขนาด 7.8 เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2535 ที่บริเวณเกาะฟลอเรส ซึ่งอยู่ห่างออกไปจากเกาะ ลอมบอกประมาณ 600 กิโลเมตร เหตุการณ์ในครั้งนั้นส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตจากแผ่นดินไหวและสึนามิมากถึงประมาณ 2,500 คน 

ปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดดินถล่มภายหลังเหตุการณ์แผ่นดินไหว ประการแรกคือ ความรุนแรงของการสั่นสะเทือน รวมถึงความลาดชันของชั้นดิน ประเภทของดิน สภาพความชื้นของชั้นดิน และสภาพพื้นผิวหน้าดิน โดยแผ่นดินถล่มที่เกิดขึ้นอาจจะเกิดจากหลาย ๆ ปัจจัยมารวมกัน เนื่องมาจากตำแหน่งศูนย์กลางแผ่นดินไหวนั้นอยู่ห่างจากภูเขาไฟรินจานีเพียงเล็กน้อย กอปรกับมีอาฟเตอร์ช็อคขนาด 4.5-5.4 ที่ยังคงเกิดขึ้นในบริเวณเดียวกัน จึงทำให้มีโอกาสที่จะยังเกิดดินถล่มได้อยู่ในช่วง 1 สัปดาห์จากนี้ไป 

สำหรับความเสียหายของอาคารต่าง ๆ นั้น ผศ. ดร.ธีรพันธ์ กล่าวว่า ส่วนใหญ่เกิดจากการก่อสร้างที่สร้างไม่ถูกหลักวิศวกรรม โดยเสาคอนกรีตมีหน้าตัดเล็กกว่า 20 ตารางเซนติเมตร และไม่มีเหล็กยืนหรือเหล็กปลอก จึงทำให้เกิดการพังทลายได้ง่ายเมื่อเกิดแผ่นดินไหว นับเป็นอาคารที่มีโครงสร้างอ่อนแอและทำให้มีผู้เสียขีวิตทุกครั้งที่เกิดแผ่นดินไหวรวมทั้งในประเทศไทยด้วย โดยเบื้องต้นมีรายงานผู้เสียชีวิตแล้ว 14 คน อาจเนื่องมาจากแผ่นดินไหวเกิดตอนเช้า ทำให้ยังมีผู้คนอยู่ในอาคารเหล่านี้ ต่างจากกรณีแผ่นดินไหวแม่ลาวประเทศไทย ซึ่งเกิดเหตุในช่วงเย็นขณะที่ประชาชนส่วนใหญ่ออกไปทำกิจกรรมนอกบ้าน ความสูญเสียต่อชีวิตจึงมีน้อยกว่า

65 คนไทยที่ประสบเหตุแผ่นดินไหวลอมบอกเดินทางกลับไทยแล้ว

ขณะที่วานนี้ (31 ก.ค.61) เมื่อเวลา 18.30 น. เฟซบุ๊ก Royal Thai Embassy, Jakarta รายงานว่า นายทรงพล สุขจันทร์ เอกอัครราชทูต ณ กรุงจาการ์ตา ได้นำคณะนักท่องเที่ยวไทยจำนวน 65 คนที่ประสบเหตุแผ่นดินไหวที่ภูเขาไฟรินจานี เกาะลอมบอก เดินทางถึงท่าอากาศยานนานาชาติลอมบอกเพื่อเดินทางมายังกรุงเทพฯ โดยเที่ยวบินพิเศษที่บริษัทแอร์เอเชีย ซึ่งกำหนดออกจากท่าอากาศยานฯ ในเวลา 20.30 น. (เร็วกว่าไทย 1 ชั่วโมง) ซึ่งบริษัทแอร์เอเชียได้จัดเจ้าหน้าที่อำนวยความสะดวกอย่างเต็มที่ 

ขณะที่ท่านรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศดอน ปรมัตถ์วินัย ได้โทรศัพท์มาพูดคุยกับนักท่องเที่ยวไทย ซึ่งได้ชื่นชมและขอบคุณสถานเอกอัครราชทูตฯ และกระทรวงการต่างประเทศที่ทำหน้าที่อย่างเต็มที่ในการดูแลคนไทยที่ประสบเหตุฯ

ทั้งนี้ ในวันนี้ (1 ส.ค.) จะมีนักท่องเที่ยวไทย 4 รายเดินทางกลับไทยและไปจุดหมายอื่น ซึ่งสถานเอกอัครราชทูตฯ จะได้จัดรถไปส่งที่สนามบิน 

อ่านเพิ่มเติม

• นักท่องเที่ยวไทย ทยอยออกจากภูเขาไฟรินจานี
• เตือนเดินทางไปอินโดนีเซีย ต้องปฏิบัติตามทางการอย่างเคร่งครัด
• อินโดนีเซีย เร่งช่วยนักท่องเที่ยวติดบนภูเขาไฟรินจานี หลังเกิดแผ่นดินไหว
• รมช.กต.ยืนยันคนไทยที่ได้รับการช่วยเหลือลงจากภูเขาไฟรินจานี ปลอดภัยแข็งแรง